Klimaatdiscussies bij het sfeervolle licht van gloeilampen

Een gastbijdrage van Jan Paul van Soest

Een interessant experiment wel, zo’n gastbijdrage op Hans Labohm’s blog op de Dagelijkse Standaard. Op de uiteenlopende reacties wil ik in algemene termen, niet per reactie, commentaar geven. Of, om met Labohm te spreken: 'Ik pik er een paar krenten uit.'

Ik leer van de reacties op de gastbijdrage hoe een specifieke groep, de lezers van dit blog, tegen nut en noodzaak van een dialoog aankijken. Mijn algemene indruk is dat het gros van de lezers er weinig heil in ziet, deels omdat men mij allerhande motieven of standpunten toedicht die ik niet herken, en deels omdat de behoefte vooral lijkt te zijn: puur op de inhoud verder discussiëren. Zijn de extra broeikasgassen nu wel of niet een oorzaak van de huidige opwarming, voor welk gedeelte dan? Waarna overbekende stellingen volgen: een rol van CO2 zou niet 'bewezen' zijn, het zou gaan om ideologie en niet om wetenschap, de klimaatmodellen deugen niet, en zo meer.

Matthijs denkt dat de wet van Stefan-Boltzmann een ‘rekenmodel’ is, en Arthur Rörsch werpt de vraag op of de toegenomen concentratie broeikasgassen wel man-made is. Dacht ik net dat zelfs sceptici het daarover in elk geval wel eens waren Maar niks, kennelijk moet wie zich wil baseren op wetenschappelijke kennis telkens opnieuw ‘bewijzen dat atomen echt bestaan’, zoals een Amerikaans Court of Appeal met enige ironie opmerkte toen de bewijslast die EPA had verzameld weer eens ter discussie stond.

Tegenover dergelijke stellingen zou ik – of Janos (is hij er nog?) of wie dan ook – de eveneens overbekende contrastellingen kunnen stellen, of blijven stellen. En dan? Is er één lezer hier op DDS die serieus denkt van mening te veranderen als ik hier een aantal tegenwerpingen neerleg en deze met in mijn ogen correcte wetenschappelijke bronnen onderbouw? Of omgekeerd: zou er één in uw ogen ‘alarmist’ zijn die zijn ideeën herziet als hier op dit blog wordt aangevoerd dat de zon de oorzaak is van de huidige klimaatverandering, en deze uitspraak wordt gestaafd met bijvoorbeeld verwijzingen naar rapporten van het Heartland Institute? Ik geloof er niets van.

Frustraties
Het is een beleidsdiscussie, vinden andere reageerders: het moet gaan over (klimaat)beleid. Eens, en ja, dan wordt het interessanter en mogelijk ook vruchtbaarder.

Ik lees veel frustraties over fnuikende, averechts uitpakkende energie- en klimaatmaatregelen, die vooral door de milieubeweging doorgedrukt zouden zijn. Ik kan met die frustraties meevoelen,  sterker nog: een deel van de ergernissen over maatregelen deel ik. Er zijn vele voorbeelden te noemen, maar laat ik er één nemen: de disproportionele (fiscale) stimulering van hybride en elektrische auto’s, die de belastingbetaler zo’n half miljard per jaar kost, of omgerekend zo’n € 1000 à € 3000 per ton vermeden CO2, afhankelijk van het rij– en oplaadgedrag van de bestuurder. Ter vergelijking: de emissiehandelsprijs schommelt momenteel rond € 5 per ton. Het idee dat een overheid voor implementatie van klimaatbeleid technologiekeuzes maakt, mede op gedrag wil sturen, en in de ene sector maatregelen neemt die een handvol Euro’s per ton CO2 kosten terwijl in een andere sector duizenden Euro’s per ton CO2 worden verspijkerd, verdraagt zich slecht met mijn groen–en–sociaal–liberale wereldbeeld. 

Mijn waarneming is dat ook in het groene ‘kamp’ vergelijkbare frustraties te beluisteren zijn. Daar luidt de klacht dat het allemaal niet opschiet, dat alleen maar minuscule stappen voorwaarts haalbaar blijken (die dan ook vooral moeten worden verzilverd, zoals de regeling voor hybride en elektrische auto’s) en dat het beleid stagneert door tegenwerking door gevestigde belangen.

Als de frustraties aan beide zijden genoeg oplopen, en niemand verder komt als iedereen zich in het eigen gelijk ingraaft, kan dat aanleiding zijn andere wegen te verkennen. Waar veel lezers van DDS falend beleid wijten aan de milieubeweging, en omgekeerd de milieubeweging falend beleid wijt aan fossiele belangen en sceptici, zie ik vooral een botsing tussen twee culturen die elkaar in een houdgreep houden. Een kennelijk frustrerend klimaat- en energiebeleid ontstaat in mijn ogen niet omdat een van beide ‘kampen’ zijn zin kan doordrijven, maar juist doordat in de culturele polarisatie en impasse een der partijen slechts af en toe een maatregel gerealiseerd weet te krijgen, en alleen als deze tot sub–suboptimaal is uitgekleed.

Enkele reageerders op DDS lijkt zo’n beleidsdiscussie het proberen waard, zoals De Woedende Kok (DWK) en Theo Haffmans, die ik me inderdaad uit het verleden herinner maar die ten onrechte meent dat ik in antikernenergie–demonstraties achter een spandoek met de tekst 'Geen kernenergie of kolen, neem een molen' zou hebben aangelopen. Ik ben nooit zo van de zwart–witbenadering geweest. Maar ik zie wel aanknopingspunten voor verdere gedachtewisseling als mensen hun ideeën en beelden expliciet op tafel leggen.

Gloeilampen
DWK ziet zich als ‘klassiek liberaal’, ik zou mijn visie als liberaal binnen sociale en groene randvoorwaarden betitelen.

Klimaatverandering zou in mijn visie het beste worden aangepakt door een simpele CO2(–equivalenten)–prijs van zeg € 50/ton oplopend naar zo’n € 100/ton die de ondergrens voor langetermijnschade representeert, en waarbij een heleboel niet of nauwelijks effectieve subsidies en detailreguleringen (in feite sturing op gedrag en/of technologie) overboord mogen worden gezet. Bij een fatsoenlijke generieke CO2-prijs kan De Woedende Kok net zoveel gloeilampen gebruiken als ‘ie wil (ik doe met ‘m mee), kunnen de gesubsidieerde houtimporten voor bijstook waar Theo Haffmans zich terecht over opwindt verdwijnen, en wordt de Mitsubishi Outlander plug–in hybride alleen maar verkocht als iemand daar de werkelijke marktprijs voor neer wil tellen. Gezien zijn verbruik (1,9 l/100 km volgens het boekje, en maar liefst 8,1 l/100 km in werkelijkheid) zal de verkoop wel flink kelderen.

Op dromerige momenten kan ineens de gedachte opkomen dat tijdens een goed gesprek, bij het sfeervolle licht van de gloeilampen in de kroonluchters van De Woedende Kok, klimaatbezorgden en sceptici het misschien wel meer eens kunnen worden over wat verstandig beleid is dan ze nu denken.

Aldus Jan Paul van Soest.

Voor mijn eerdere DDS–bijdragen zie hier.